Onder ogen zien

Onder ogen zien wat je is gebeurd, is de eerste stap in het verwerkingsproces.

De meeste slachtoffers bagatelliseren wat hen is overkomen, bewaren hun ervaring in het geheim en hebben last van schuld- en schaamtegevoelens. Daarmee beschermen ze de dader. Uit angst of loyaliteit.

Onder ogen zien bestaat uit vijf hordes die je moet nemen

Stoppen met bagatelliseren, je verhaal serieus nemen en vertellen, het geheim doorbreken, schuldgevoelens loslaten en vrij worden van schaamte.

Dit is geen gemakkelijke klus die extra moeilijk wordt door het Nee van mensen in je omgeving. Oordelen en ontkenning van anderen snoeren je de mond. Dit wordt dan nog eens een extra hobbel die je moet nemen.

1. Stoppen met bagatelliseren

De meeste slachtoffers zijn geneigd hun misbruikervaring te bagatelliseren en kleiner te maken dan het is. Wat een ander heeft meegemaakt is veel erger, we maken allemaal wel eens wat mee, het was maar één keer, het stelde eigenlijk niet zoveel voor en ik heb er geen last meer van. Dit zijn veel gehoorde uitspraken.

Hiermee ontnemen slachtoffers zichzelf het recht van spreken en de mogelijkheid om te herstellen. Door je ervaring te bagatelliseren voel je niet echt wat het machtsmisbruik (de overval op je lichaam) met je heeft gedaan en wat de werkelijke gevolgen zijn in je dagelijks leven.

2. Serieus nemen van wat je ontdekt

Wanneer je stopt met bagatelliseren, is het belangrijk dat je serieus neemt wat je ontdekt. De waarheid die je (al jaren) in stilte met je meedraagt of waar je naar zocht, begint aan het daglicht te komen. En dat doet pijn en is verdrietig. Door bijvoorbeeld te schrijven, te tekenen en te praten kun je weer contact en verbinding maken met je eigen verhaal.

3. Doorbreken van het geheim

Het geheim ligt over de misbruikervaring heen. Moeten zwijgen door bedreigingen van de dader, jezelf inhouden uit angst voor de dader, niet open en niet spontaan kunnen zijn, is zwaar en kost veel energie. Je leeft met een keelblokkade, waardoor je niet vrijuit kunt spreken. Soms blijft de ervaring een geheim uit loyaliteit naar de dader.

Doorbreken van je geheim vraagt om moed, het lijkt op een coming-out. Het is angstig om een ingrijpende ervaring de wereld in te brengen. Gevoelens van schaamte en schuld spelen hier een belangrijke rol in.

Door je geheim te doorbreken word je zelf eigenaar van je traumatische ervaring en kun je zelf bepalen met wie en wanneer je erover spreekt met anderen. Hierbij kunnen eerdere (doods) bedreigingen van de dader reëel aanvoelen.

Met het doorbreken van het geheim kom je los van de dader.

4. Schuldgevoelens loslaten

Het is belangrijk om je te realiseren dat het niet jouw schuld is. Hierbij helpt het om je schuldgevoelens om te zetten in verantwoordelijkheid. Het anders gaan labelen: wie was verantwoordelijk en waarvoor?

5. Vrij worden van je schaamte

Soms denken slachtoffers dat anderen zomaar aan hen kunnen zien dat ze misbruikt zijn. Ze beschermen zichzelf door te zorgen dat ze niet in de belangstelling komen te staan. Ze kruipen in elkaar, willen verdwijnen van ellende en gaan niet meer het huis uit. Ze schamen zich voor zichzelf en hebben vaak plaatsvervangende schaamte voor wat de dader heeft gedaan.

Er is niets waarvoor je je hoeft te schamen. Het is belangrijk om de zaken waarvoor je je schaamt concreet te te benoemen. En daarbij vast te stellen wie zich eigenlijk moet schamen, en met name voor wat.

Je eigen macht komt terug als je bij de naam kunt noemen wat er is gebeurd en je verhaal kunt vertellen aan wie je wilt. Zonder gevoelens van schuld en schaamte.

Dit maakt de weg vrij om aan de slag te gaan met de schade die het misbruik teweeg heeft gebracht en de gevolgen daarvan in je dagelijks leven.

Hettie Nijhof